Doping w kolarstwie ma swoją długą historię, której bohaterami są okryci hańbą mistrzowie. Istnieje wiele dowodów na to, że w przeszłości społeczność kolarska była zdominowana przez kulturę tolerancji wobec dopingu, gdzie niektórzy zawodnicy, trenerzy i członkowie drużyn akceptowali a nawet zachęcali do stosowania niedozwolonych środków. Jedną z takich substacji, która bezsprzecznie łączona jest z tymi czasami jest erytropoetyna.

Co to jest erytropoetyna?

Erytropoetyna (EPO) to hormon wydzielany naturalnie przez nerki, którego główną funkcją jest stymulowanie produkcji czerwonych krwinek w organizmie. Te z kolei są odpowiedzialne za transport tlenu do tkanek, dlatego ich odpowiednia liczba jest kluczowa dla wydolności fizycznej.
EPO zyskała największy rozgłos za sprawą Lance’a Armstronga – amerykańskiego kolarza i siedmiokrotnego zwycięzcy Tour de France, który po oskarżeniach kolegów, przyznał się do jej stosowania.

Efektywność działania EPO

EPO wpływa na wzrost produkcji czerwonych krwinek, a tym samym daje potencjał zwiększonego transportu tlenu do mięśni, które dzięki temu mogą pracować efektywniej. Możliwości tlenowe sportowca ocenia się za pomocą fizjologicznego parametru zwanego pułapem tlenowym (VO2max).
Niestety, powiązanie VO2max z końcowym rezultatem wyścigu kolarskiego jest problematyczne, gdyż wysokie intensywności, w których jego maksymalny potencjał jest wykorzystywany, są w tym sporcie marginalne (Heuberger et al., 2013). Dużo większe znaczenie mają strategie drużynowe, umiejętności kolarskie radzenia sobie w różnych ukształtowaniach terenu czy warunkach atmosferycznych. Również w kilku badaniach zauważono, że pomimo wzrostu potencjału krwi do przenoszenia tlenu ograniczenia w produkcji mocy leżały w mięśniach (niewystarczająca wydajność mięśniowa) (Heuberger et al., 2013). Kolejną cechą wytrenowanych sportowców, którą należy wziąć pod uwagę w dyskusji o EPO, jest ich przystosowanie do długotrwałych wysiłków objawiające się rozrzedzeniem krwi. Dzięki temu zjawisku organizm maratończyka, kolarza czy triathlonisty zmniejsza lepkość krwi, a tym samym obciążenie układu sercowo-naczyniowego. Tym samym rodzi się pytanie – czy poprawa hematokrytu (gęstości krwi) jest rzeczywiście pożądana?

Co na to badania?

Przykładem zilustrowania wymienionych w poprzednim akapicie wątpliwości jest badanie dra Heubergera i kolegów (Heuberger et al., 2017), w którym 49 kolarzy (18-50 lat) zostało podzielonych na dwie grupy – placebo i EPO. Kolarze przed i po ukończonym protokole badawczym zostali poddani licznym próbom wysiłkowym oraz badaniom pod kątem zmian w morfologii krwi. W rezultacie po upływie 3 miesięcy zauważono istotny wzrost VO2max, mocy maksymalnej oraz koncentracji hemoglobiny w grupie przyjmującej hormon. Niestety nie miało to wpływu na ostateczny test – 110 km wyścig w terenie, ani nawet na jego ostatni etap, którym był wjazd na Mont Ventoux (czas wjazdu: 1 h 40 min 32 s dla EPO vs. 1 h 40 min 15 s dla grupy placebo).

Podsumowanie

Pomimo iż EPO kojarzy się najbardziej z dopingiem w kolarstwie i złotą erą Lance’a Armstronga, to istnieje ograniczona ilość dowodów naukowych na skuteczność stosowania tego hormonu w przywołanej dyscyplinie. Wynika to z faktu, że efekt jaki wywołuje – wzrost gęstości krwi oraz pułapu tlenowego – nie musi mieć kluczowego znaczenia w realnych wyścigach kolarskich, co wykazują liczne badania.

Ostatnim aspektem, którego nie można pominąć, jest uczciwość, która powinna przyświecać każdemu sportowcowi. Użycie związku zakazanego przez WADĘ (World Antidoping Agency), nawet o marginalnym znaczeniu dla wydolności sportowca, łamie tą regułę.

Bibliografia:
Heuberger, J. A. A. C., Cohen Tervaert, J. M., Schepers, F. M. L., Vliegenthart, A. D. B., Rotmans, J. I., Daniels, J. M. A., Burggraaf, J., & Cohen, A. F. (2013). Erythropoietin doping in cycling: lack of evidence for efficacy and a negative risk–benefit. British Journal of Clinical Pharmacology, 75(6), 1406. https://doi.org/10.1111/BCP.12034
Heuberger, J. A. A. C., Rotmans, J. I., Gal, P., Stuurman, F. E., van’t Westende, J., Post, T. E., Daniels, J. M. A., Moerland, M., van Veldhoven, P. L. J., de Kam, M. L., Ram, H., de Hon, O., Posthuma, J. J., Burggraaf, J., & Cohen, A. F. (2017). Effects of erythropoietin on cycling performance of well trained cyclists: a double-blind, randomised, placebo-controlled trial. The Lancet Haematology, 4(8), e374–e386. https://doi.org/10.1016/S2352-3026(17)30105-9